هنر گچ بری در ایران

"گچ بری" در سرزمین پارس (ایران) بیش از 2500 سال قدمت دارد و از آن زمان تاکنون از گچ به عنوان مصالح ساختمانی استفاده شده است. گچ در اصل برای اندود و پوشاندن دیوار های آجری و گِلی به کار برده می شد تا در برابر شرایط آب و هوایی از دیوارها محافظت کند اما خیلی زود به عنوان عنصری تزیینی نیز به کار گرفته شد زیرا که زمینه ای مناسب برای نصب تزیینات فراهم می نمود. گچ ماده ای ارزان و شکل پذیر برای دکوراسیون و تزیینات است و تقریبا با تمام مصالح ساختمانی که برای سطوح خارجی و داخلی استفاده می شود، سازگاری دارد و به روش های گوناگون می توان آن را قالب گیری نمود، حجاری کرد و یا رنگ زد. همچنین گچ بری در پنجره ها، جان پناه بالکن ها و ساخت طاق های مقرنس به کار می رود. با دستان استادکاران و هنرمندان ایرانی، این ماده به ظاهر معمولی به درجات بالایی از خلاقیت هنری می رسد.

گچ که از اوایل دوره نوسنگی شناخته شده بود، در زمان هخامنشی رایج شد. دیوارهای آجری کاخ های هخامنشی در تخت جمشید، با لایه نسبتا ضخیمی از گچ پوشانده شده بودند که معمولا با رنگ های خنثی و طبیعی رنگ می شدند. ستون های تالار خزانه نیز پوششی از گچ داشتند. استفاده اغراق آمیز از گچ، از ویژگی های بارز معماری دوره ساسانیان است که در این دوره بر روی ستون ها و دیوارها گچ کاری کرده و انواع نقوش مختلف هندسی، طرح گل و به شکل مجسمه را بر روی آن ها حکاکی می کردند. کاخ هایی در تپه حصار در جنوب شرقی دامغان نمونه هایی از این دوره می باشند. سنت تزیینات استادانه گچ بر روی دیوارها و ستون ها تا دوره اسلامی ادامه یافت. 

منابع:

www.welcometoiran.com

www.iranicaonline.org

www.toptenteh.com