پروژه‌های ایرانی برنده جایزه آقا خان 2025
هیئت داوران مستقل شانزدهمین دوره جوایز (۲۰۲۳-۲۰۲۵) جایزه معماری آقاخان، هفت برنده را اعلام کرد. در اینجا دو پروژه از ایران که برنده این جایزه شده‌اند، معرفی شده‌اند.
مجتمع گردشگری و اقامتگاه ماجرا
آرشیتکت: دفتر معماران زاو
موقعیت: جزیره هرمز
تعداد بی‌نهایت ذرات رنگارنگ از خاک، شن، ماسه یا سنگ، روی هم انباشته می‌شوند و توپوگرافی رنگین‌کمانی جزیره هرمز را تشکیل می‌دهند. پروژه "حضور در هرمز" مجموعه‌ای از توسعه‌های شهری با طراحی دفتر معماری ZAV می‌باشد تا جامعه محلی جزیره را توانمند سازد. فاز دوم آن یک اقامتگاه فرهنگی چندمنظوره به نام اقامتگاه ماجرا (به معنای ماجراجویی) است که زندگی مردم محلی و بازدیدکنندگان را از نظر فرهنگی و اقتصادی بهم پیوند می‌دهد.
گنبدها سازه‌های آشنایی در منطقه هستند. ساختار این پروژه مجموعه‌ای از گنبدهای کوچک است که با تکنیک ابرخشت نادر خلیلی ساخته شده‌اند؛ تکنیکی نوآورانه و ساده با استفاده از خاک کوبیده شده و شن. کیسه‌های شنی که گنبدها را ایجاد می‌کنند، با شن لایروبی اسکله هرمز پر شده‌اند؛ گویی زمین متورم شده است تا فضایی برای اسکان ایجاد کند. مقیاس کوچک آنها باعث می‌شود که با قابلیت‌های ساختمانی صنعتگران محلی و کارگران غیرماهر که برای این پروژه با پروژه‌های کوچک‌تر قبلی آماده شده‌اند، سازگار باشند.
ایستگاه مترو جهاد
آرشیتکت: دفتر معماری KA، محمد خاوریان
موقعیت: تهران
این پروژه تلاشی در جهت تبدیل ورودی مترو از محلی صرفا برای عبور و مرور به سکویی باز تعریف شده توسط کاربران آن بود. سایت مثلثی شکل آن، مساحتی بالغ بر ۱۵۰۰ متر مربع را پوشش می‌داد و ویژگی‌های مختلفی داشت که نیاز به بازطراحی داشتند. یک ورودی شیشه‌ای مکعبی شکل با کیفیت پایین وجود داشت که فاقد کیفیت فضایی و جذابیت معماری بود. منطقه اطراف ورودی نیز با زیرساخت‌های پراکنده مترو که بدون نقشه مشخصی توزیع شده بودند، شلوغ و بهم ریخته بود. بخش‌های دیگری از زمین متروکه و بلااستفاده باقی مانده بود؛ که نشان می‌داد طرحی منسجم برای استفاده بهینه در نظر گرفته نشده است.
در تعریف استراتژی هندسی و فرمی این پروژه، شکاف بین فضای متروی پایینی و طبقه همکف بالا الهام بخش طراحی شد. این چالش ما را به سمت ترکیبی از قوس‌های هندسی سوق داد؛ فرم‌هایی که نمایانگر فضاهای زیرزمینی و عملکرد آنها بودند. با چیدمان این قوس‌ها، منطقه زیرزمینی مترو را تغییر دادیم به طوری که ورودی متروی همکف به یک "هزارتوی شهری" و فضای مکثی برای عابران پیاده و مسافران تبدیل شد. این طراحی یکپارچه و منسجم، نیازهای متنوعی را برآورده کرد، تجربه‌ای پویا و چندوجهی برای کاربران به ارمغان داشت و از طریق هماهنگی فرم و فضا، به ورودی مترو هویتی متمایز و منحصر به فرد بخشید.
منابع:
